Reviews: De strijd om Bali.

Dit boek bevat veel nieuwe inzichten en is enorm sterk geschreven. Anne-Lot is de eerste historica die zoveel personen ter plekke interviewde en jarenlang archiefonderzoek deed. Ons beeld over deze periode zal nooit meer hetzelfde zijn.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Een uitgebreid en ontluisterend verhaal over de strijd om de onafhankelijkheid van Indonesië. Als fervent lezer van geschiedenisboeken stuitte ik op vernieuwende inzichten die mij zeker verrast hebben. Een uitstekend boek en zeer zeker een aanvulling (al betreft het een ongemakkelijke waarheid) op de Nederlandse geschiedschrijving.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

In de niet aflatende stroom publicaties over de dekolonisatie van Indonesië is dit een opvallend boek.
De strijd om Bali, schetst een even fascinerend als pijnlijk beeld van de gebeurtenissen op wat in Nederlandse media - tot mijn verdriet - vaak ‘het Indonesische vakantie-eiland Bali’ wordt genoemd: Referend aan vakanties die vrijwel allemaal beginnen op I Gusti Ngurah Rai International Airport.
Anne-Lot Hoek beschrijft indringend hoe dat eiland sinds de moeizame ‘pacificatie’ opkwam voor zelfbeschikkingsrecht en onafhankelijkheid. Een langdurige en complexe geschiedenis van meer dan 100 jaar. Met in de eindstrijd een leidende rol voor Ngurah Rai. Hoek schetst zowel het grote verhaal als de details. Ze geeft daarbij inzicht in de posities van hoofdrolspelers en hoe die posities zich evolueerden. Van de Balinese vorsten, de verzetsstrijders, het Nederlandse Bestuur, leger en de mannen aan de knoppen in Batavia, Yogyakarta en Den Haag. De cocktail van belangen en deelbelangen leidde tot ongekend treurigstemmend geweld. Het wereldbeeld van de zich superieur achtende kolonisator stuit daarbij op de gelaagde motieven van de Balinese ‘tegenpartij’. Het boek geeft inzicht hoe Balinese trots, onderlinge relaties, adat, spiritualiteit, politiek opportunisme en oorspronkelijke machtsstructuren elkaar vonden in streven naar onafhankelijkheid. Even boeiend is het inzicht dat het boek geeft in de posities van enkele Nederlandse betrokkenen. Bestuursambtenaar Lijftocht en dominee Franken, vervulden in de Strijd om Balie weliswaar geen rol op het hoofdtoneel. Maar het laten klinken van hun - tot nu toe onderbelichte - tegenstemmen is waardevol voor immer voortdurende dekolonisatieproces alhier. En voor mij als kleinzoon van een oud-bestuursambtenaar op Bali in het bijzonder. De 700 pagina’s waren dan ook binnen een week verslonden… Het nadenken erover duurt voort.

Reviews: Het uur van de olifant.

Een heel mooi en verfijnd geschreven boek over het optreden van Nederland in Atjeh in het begin van de vorige eeuw.

---------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Goed geschreven. En een interessante inkijk in een stukje van de gezamenlijke geschiedenis van Nederland en Nederlands Indië.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

In Het uur van de olifant gaat Otto de Kat terug naar een beschamende periode in onze vaderlandse geschiedenis: de oorlog in Atjeh (1873-1914). Hij doet dat via twee Nederlandse KNIL officieren die er hebben gevochten, gewond zijn geraakt en elkaar in het hospitaal ontmoet hebben. Ze werden vrienden en verlieten beiden gedesillusioneerd het leger. Maxim van Oldenborgh is teruggekeerd naar Nederland en is nu burgemeester van Texel. Zijn vriend W.A. van Oorschot (voor vrienden W.A.) heeft in Indië een baan gevonden bij de Spoorwegen. Hij komt met verlof naar Nederland en besluit zijn vriend op Texel een paar dagen te bezoeken. Het weerzien brengt pijnlijke herinneringen naar boven en zorgt voor extra onrust, vooral bij Maxim. Wat is er gebeurd, dat nog steeds veel losmaakt? Bij W.A. vooral in de vorm van woede en bij Maxim in onbegrepen nachtmerries en depressies?

Voor Koningin en Vaderland

Kort na elkaar zijn W.A. en Maxim afgestudeerd aan de Koninklijke Militaire Academie in Breda. Als officier tekenen ze voor het KNIL om te zorgen voor "rust en stabiliteit" in Nederlands-Indië, zonder te weten wat hen te wachten staat. Ze komen er al snel achter dat de goede manieren die ze, naast de krijgskunde, op de KMA leerden, absurd blijken bij wat er in de praktijk plaatsvindt. En dat hen niet het echte verhaal verteld is over wat er loos is in Atjeh.

De bevolking van Atjeh verzet zich hevig tegen de inmenging van de Hollanders in hun maatschappelijke orde en manier van leven. Via guerrillatactieken en met beperkte middelen brengen ze de Hollanders tot wanhoop. Het lukt niet om alles onder controle te krijgen. Zelfs niet als er inlandse soldaten aan het KNIL leger worden toegevoegd. Van Nederlandse zijde worden er op grote schaal oorlogsmisdaden gepleegd. Aangestuurd door de hogere officieren, die vervolgens, als die misstanden uit dreigen te komen, door hen toegeschreven worden aan individuele acties van minderen.

Een klokkenluider en PTSS

Als Maxim na zware verwondingen bijkomt in het militair hospitaal, ontmoet hij W.A. Maxim kan zich vrijwel niets herinneren van wat er gebeurd is, al weet hij nog vaag dat er dingen plaatsvonden die niet klopten. Maar als hij luistert naar de vreselijke verhalen van W.A. weet hij een ding zeker: dit kan Koningin Wilhelmina niet gewild hebben, er wordt veel voor haar verzwegen.

Na ontslag uit het ziekenhuis proberen beiden een nieuw leven op te bouwen. Maar het gebeurde heeft zijn sporen achter gelaten. W.A. gaat onder het pseudoniem Wekker stukken schrijven voor de krant waarin hij vertelt wat er werkelijk in Indië gebeurt. Hij wordt benadert door Tweede Kamerleden die de kwestie aan de orde stellen. Uiteraard is dat de regering zeer onwelgevallig. Het is dus zaak dat hij anoniem kan blijven.
Zijn vriend Maxim weet ervan en bewondert zijn moed en volhardendheid. Hij is blij hem te zien op Texel en de beide vrienden maken lange tochten te paard over het strand en praten over de fijne dingen van Indië. Het land blijkt beiden betoverd te hebben. Er is een vreemd soort heimwee, met een dubbel gevoel.

Door de herinneringen die ze ophalen wordt Maxim steeds onrustiger, de nachtmerries nemen toe. Nu hebben we er een woord voor, maar destijds was niet duidelijk dat hij aan PTSS leed. Voor hij weer vertrekt naar Indië raadt W.A. zijn vriend aan een dokter op te zoeken.

Geen oorlogsboek

Ik houd zelf niet van oorlogsboeken, de werkelijkheid is al erg genoeg. Maar dit is geen oorlogsboek, ook al heeft het de Atjeh oorlog als basis. Zoals in een detectiveroman toegewerkt wordt naar de oplossing van een moord, zo wordt in dit boek de ontbrekende herinnering van Maxim gebruikt als spanningsboog. In de verhalen van W.A., alias Wekker, wordt vooral gefocust op de misleiding en doofpotacties door de overheid en het wakkerschudden van de maatschappij. Er is beslist een parallel te trekken met wat Rusland nu doet in eigen land met de "bevrijding" van de Oekraïne. Nederland beweerde destijds ook de Atjehers te willen bevrijden van de onderdrukkende sultans, maar had intussen andere, waaronder economische, motieven.

Een verzetsheldin

De heimwee naar Indië en de liefde voor het land die de beide mannen blijven koesteren, geeft het verhaal iets melancholisch. De onbegrepen PTSS van Maxim en de woede van Wekker brengt een psychologische component met zich mee.
Voor wie zich afvraagt of deze mannen echt bestaan hebben: Wekker is een historische persoon, die met zijn geschriften veel invloed heeft gehad op het Atjehbeleid. Het personage W.A. is daarop gebaseerd en gefictionaliseerd. Maxim is een fictief personage, gebaseerd op een particulier archief.

En dan is er nog het verhaal over Tjoet Nja Dinh, rebellenleidster tegen wil en dank, of beter verzetsstrijdster. Ze werd gevreesd door het hele KNIL leger. Eerst samen met haar man, maar na zijn dood alleen, weet ze op uiterst effectieve wijze KNIL soldaten uit te schakelen. In Indonesië wordt ze geëerd met een museum en een standbeeld.

Tenslotte

De Atjehoorlog raakt in de vergetelheid. Meestal gaat het over de politionele acties als er over het voormalige Nederlands-Indië wordt geschreven. Maar er zijn parallellen. Maxim en W.A. werden onder valse voorwendselen naar Indië gelokt. Dat overkwam ook de Nederlandse jongens die zich tegen het einde van de Tweede W.O. in Nederland meldden om te helpen de rest van Nederland te bevrijden. Omdat hun contract nog niet afgelopen was toen de oorlog hier voorbij was, werden ze naar Indië gestuurd. Ze liepen tegen precies dezelfde zaken aan als Maxim en W.A. Dat ware verhaal staat opgetekend in: Ilse Akkermans - Bestemming Soerabaja. (https://mijnboekenkast.blogspot.com/2014/10/ilse-akkermans-bestemming-soerabaja-een.html)

Otto de Kat schreef een spannend boek over een beschamende periode in onze geschiedenis, met psychologische diepgang en universele verwijzingen naar wat oorlog teweeg brengt. En speciale aandacht voor een dappere inlandse vrouw die in haar eigen land een verdiend standbeeld kreeg.

Reviews: De tolk van Java

N.a.v. een optreden van Adriaan van Dis in DWDD dit boek gaan lezen. Alle oorlogen zijn gruwelijk, maar dit boek geeft een uitgebreid en goed beeld van de Indië tijd tijdens de Japanse bezetting en de overgang van het huidige Indonesië. De trauma's die gezinnen oplopen en het huiselijk geweld.
Het maakt je nederig, wanneer je dit gelukkig niet hebt ervaren, omdat je hier na de 2e wereldoorlog geboren bent. De Indische mensen, die hier naartoe kwamen, spraken er niet over en op school werd dit ook niet in de lesstof verwerkt. Een grote tekortkoming.

--------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Boek beschrijft eerst de opvoeding/ belevenissen van een zoon van een Indonesische banneling in Nederland na de 2e WO. Daarna krijg je een flash back over zijn vader , die in NL Indie voor de Nederlanders heeft gevochten.
Het geeft een goed beeld van discriminatie van onze Indonesische landgenoten na hun terugkeer uit Nederlands Indie. Ook het tijdsbeeld en de gebeurtenissen tijdens ons verblijf in Nederlands Indie wordt boeiend beschreven . Vooral de wreedheden maken veel indruk maar ook de gezagsgetrouwheid van sommigen. Maakt ook eens duidelijk waarom de politionele acties plaatsvonden. De rol van de Japanners, KNIL, De indonesche bevolking. Het ontstaan van de interneringskampen. Geeft ook een goede kijk op het leven in Nederland na de tweede wereld oorlog.

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Een pakkend verhaal over de worsteling van een man die in naam van een vreemde mogendheid de wapens opneemt tegen zijn eigen landgenoten. Boeiend geschreven en geplaatst in de tijdgeest van naoorlogs Nederlands-Indië en de deportatie naar Nederland dat herstelt van een zware tijd. Nooit vond hij echt zijn thuis in het koude Den Haag. Zijn traditionele afkomst leidde tot een beklemmend huwelijk en gezinsleven.

------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Een bijzonder boek, omdat we weinig weten over hoe we als Nederlanders hebben huisgehouden in de oorlog in Indonesië. Een must voor iedereen om te lezen! En nog bijzonder goed en indringend geschreven ook.