Recensies:    China - Carolijn Visser

In deze omnibus zijn diverse verhalen van de reisjournalist Carolijn Visser opgenomen.

Grijs China

Carolijn Visser heeft in NRC Handelsblad in de jaren 1980 artikelen/columns geschreven over haar reizen in China. Zij reisde in deze jaren door Canton, Chongqing (dat toen al 6 miljoen inwoners had), Xian, met het terracotta leger (blz.31) Peking en Shanghai. Je leest over de ‘moeizame’ ontwikkeling van na de Culturele Revolutie.

Een aantal in Nederland wonende Chinezen was het niet eens met haar kritiek en/of beschrijving van hun vaderland. Zij krijgt propagandaplaatjes te zien van een Amsterdamse fotograaf, die ook net door China had gereisd. Maar hij had geen aandacht geschonken aan de duizenden tempels die tijdens de Culturele Revolutie waren plat gegooid en de eeuwenoude beelden die waren verbrijzeld! (blz. 77).

In 1985 gaat ze terug om de veranderingen met eigen ogen te bekijken. Het is het hoogtepunt van de Çhina-trade’. Heel wat Nederlanders schreven zich toen in voor een cursus Chinees. Een vrouw merkte op dat Visser positief was geworden over China, maar, merkt Visser op, China is wellicht veranderd, echter blijft de grondtoon niet gelijk? Waarom krijg ik van mijn vriend Zhang uit Peking geen bericht meer terug op mijn brieven? Hij bleek in een heropvoedingskamp te zitten!!

★

Buigend Bamboe

Carolijn Visser ziet in Middelburg een bijzondere tentoonstelling. Oude kaarten van 1655 van een lange reis door China. Een dagboek en tekeningen van Joan Nieuhof, een prachtig beeld schetsend van ‘Sina’ in de zeventiende en achttiende eeuw.

Het reisdagboek inspireerde Visser om deze tocht na te reizen. Ze wilde het ook per boot doen, zoals Nieuhof. De tekeningen en de ‘kaartjes’ neemt ze mee om te kunnen vergelijken. Ze probeert een tolk en gids te vinden, dat valt niet altijd mee, maar ze kan op reis.

Mei 1988. Van haar reis zijn kaartjes in het boek opgenomen. Soms loopt de reis voortreffelijk, ze schetst dan lyrisch wat ze ziet en welke overeenkomsten ze ziet met de reis van Nieuhof. Maar ook als het niet gaat of als ze weer eens tegenwerking van de overheden krijgt of als de tolk niet mee werkt, dan is duidelijk te lezen dat ze kwaad, chagrijnig is… helaas is de mores in China zo dat je altijd beleefd moet blijven en niet rechtstreeks de confrontatie mag zoeken

“… zo schieten we lekker op, mopperde ik tegen Hongqi die gelaten was gaan zitten…”(blz 151)

Visser komt ook in gebieden die eigenlijk nog verboden zijn voor buitenlanders, of je moet iemand kennen die je daar introduceert, de vader van een vriend of de tolk op dat moment tot vriend benoemen.

Op het eind van de reis is de geschiedenis van China in een stroomversnelling geraakt! Visser zit in het binnenland en krijgt mondjesmaat mee wat er in Peking gebeurt… de protesten op het plein van de Hemelse Vrede. In het boek lees je dat dat niet beperkt bleef tot Peking maar dat er op veel plaatsen studenten in opstand kwamen. Het lukt Visser in Zhengzhou in het International Hotel te komen en van daar uit een ticket naar Canton te boeken. Die middag zag ze op de teevee wat er gaande was en hoeveel slachtoffers er wel niet gevallen waren.

Buigend bamboe verwijst wat mij betreft niet alleen naar de Chinese bevolking, die dit allemaal weer te boven moet zien te komen. Het verwijst ook naar de reis van Carolijn Visser die echt niet vlekkeloos verliep en waarbij zij vaak als ‘buigend bamboe’ mee moest beween om de vele hindernissen te overwinnen.

★

De koude heuvels van Mongolië

Een prachtige beschrijving van de reis van Carolijn Visser die zij maakte door het grasland van Mongolië. Weer heel wat moeilijkheden moet ze overwinnen voor ze kan starten op een paard door deze gebieden. Ze geniet van de weidse vlaktes. Gelukkig heeft ze een sterke maag en kan ze ook wel wat alcohol verdragen, er moet veelvuldig getoast worden en het is erg onbeleefd om dit glaasje te weigeren. Evenals de inheemse gerechten van vlees en ‘onbestemde’ delen van vlees. Ze maakt ook super spannende ogenblikken mee, als ze overhaast en razend snel zich moeten terug trekken van een bruiloft. De begeleiders hebben in de gaten dat ze hier ( ondanks de beleefdheden en glimlachen) niet welkom zijn.