Achtergrondinformatie over Friesland Foto's van Friesland op Google Foto's FOTOBOEK FRIESLAND
Friesland heeft een lange kustlijn, die zich uitstrekt langs het IJsselmeer en de Waddenzee. Het ligt voornamelijk op het vasteland, maar omvat ook een aantal Waddeneilanden. Het gedeelte op het vasteland grenst aan de provincies Flevoland, Overijssel, Drenthe en Groningen. Omwille van zijn historische ligging – het gedeelte van Groter-Friesland ten westen van de Lauwers – spreekt men ook van 'Westerlauwers Friesland'.
Qua totale oppervlakte (incl. water) is Friesland de grootste provincie van Nederland. Qua landoppervlak staat het op de derde plaats. De provincie ligt erg laag. Het hoogste punt op vasteland is de Bosberg bij Appelscha (26,6 m). Met de Waddeneilanden meegerekend, ligt het hoogste punt op de Vuurboetsduin ( Oost Vlieland) (45 m).
De vereniging It Fryske Gea (= het Friese Landschap) is de provinciale instantie voor natuurbeheer.
Friesland heeft een open landschap en is waterrijk. Het Friese landschap bestaat uit negen verschillende landschappen. Er liggen ook vier nationale parken en twee beschermde landschappen.
In de middeleeuwse historiografie werd algemeen aangenomen dat Friesland zijn naam dankt aan een legendarische stichter genaamd Friso. Anderzijds verhaalt het Oude Goudse Kroniekje (± 1450) hoe keizer Valentinianus den Rijn neder quam ... inder wilder Neder Sassen lant ... ende om dattet soo couden lant is, soo dedent die Romeynen Vrieslant hieten. Recenter is de veronderstelling dat de benaming 'Fries' oorspronkelijk 'krulharig volk' betekende.
Op 1 januari 1997 werd de officiële naam van de provincie door de Friese Provinciale Staten veranderd van 'Friesland' in 'Fryslân'. In november 2004 besloot het Ministerie van Binnenlandse Zaken erop toe te zien dat de officiële naam in overheidsstukken ook consequent wordt gebruikt. In het Nederlands blijft informeel over het algemeen de naam 'Friesland' in gebruik, die dan betrekking heeft op de historische landstreek. De provinciale bestuursorganisatie kan dan formeel Fryslân genoemd worden.
It Heitelân (Nederlands: het vaderland) is voor Friezen om utens, dit wil zeggen Friezen die buiten Friesland verhuisd zijn, een veel gebruikte term om Friesland aan te duiden.
Geschiedenis van Friesland
Neanderthalers liepen ruim 150.000 jaar geleden al rond in het huidige Friesland. De vondst in 1939 van een vuurstenen vuistbijl uit de periode bij het toenmalige Wijnjeterp getuigt daarvan.
Van ongeveer 400 tot 200 voor Chr. begon een proto-Friese cultuur te ontstaan in het gebied tussen de Vlie (het water dat Vlieland scheidt van Terschelling) en Eems (een rivier in noordwesten van Duitsland ). Gezien het gevaar voor overstromingen, verhoogde men de natuurlijke hoogten tot kunstmatige heuvels, de zogenaamde terpen en wierden. Veel van de archeologische rijksmonumenten in Friesland zijn overigens dergelijke terpen. De Romeinse generaal Drusus viel het gebied binnen in 12 v.Chr. De schrijver Tacitus vermeldt het volk der Frisii in zijn Germania.
Tijdens de volksverhuizingen in de 4e eeuw vestigden zich andere Germaanse stammen in de Friese gebieden die de naam van het land waarin zij terechtkwamen en van het volk dat daar van oudsher woonde overnamen. Vier Friese koningen kennen we bij naam: Audulf, Aldgisl, Radboud (Redbad) en Poppo. Het Friese koninkrijk reikte van het Zwin (Zeeland) tot aan de Wezer (Duitsland), blijkens de Friese Wetten, die omstreeks 800 uitgevaardigd werden. Deze zone zullen 19e- en 20e-eeuwse historici later 'Groter-Friesland' noemen. In 734 werd het koninkrijk ingelijfd door de Franken.
Omstreeks 750 kwam de missionaris Bonifatius naar Friesland, om er het christendom te brengen. Voorlopig had dat geen succes en hij moest het met zijn dood bekopen. Na 850 werden her en der de eerste abdijen in Friesland gesticht.
Al in de vroege middeleeuwen bestond Groter-Friesland uit drie deelgebieden: West-Frisia (van het Zwin tot de Vlie), Midden-Frisia (van de Vlie tot de Lauwers) en Oost-Frisia (van de Lauwers tot de Wezer.
In 1802, ten tijde van de Bataafse Republiek, werd Friesland omgevormd tot departement Friesland. Voor korte tijd kwam ook Oost-Friesland weer bij de Nederlanden (Vrede van Tilsit). Na de ondergang van het Franse keizerrijk (1815) werd de oude situatie hersteld. Sindsdien is (Midden) Friesland een provincie van Nederland, en Oost-Friesland een deel van Pruisen, later Duitsland.
De talen die het meeste worden gesproken in de provincie zijn het Nederlands en het Fries (Frysk). Het Fries is sinds 1956 in de Provincie Friesland naast het Nederlands een officiële landstaal. Ook heeft het de status van minderheidstaal onder het Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden. De taal kan gebruikt worden in de rechtspraak, hoewel ze daar weinig toepassing vindt. In het onderwijs wordt ze afwisselend gebruikt, afhankelijk van de inzet van de leerkrachten en de taalsamenstelling van de leerlingen. Ook worden ambtenaren en politieagenten in Friesland geacht het Fries minstens te kunnen verstaan.In ruimere mate wordt Fries gebruikt door (een aantal) overheden en dan met name de provinciale, door gemeenten en door de media, en dan met name de regionale radio en de tv, voor zover deze geprogrammeerd worden door Omrop Fryslân.
Sinds de jaren 1980 vindt er in Friesland een zekere optische verfriesing plaats, hetgeen met name tot uitdrukking komt in een groot aantal topografische namen die in het Fries zijn gesteld, zoals straat- en waternamen en plaatsnaamborden. Behalve het Standaardfries heeft het Fries ook een aantal dialecten: het Kleifries, Woudfries en Zuidwesthoeks hebben daarvan het grootste aantal sprekers.
Bron: Wikipedia